Trung QuốcQuá trình luyện vàng tinh chất từ rác điện tử thải ra môi trường một lượng rác lớn, ngấm vào nguồn nước và đất, khiến người làm nghề này giàu cũng phải bỏ xứ đi.
"Mua 50 chiếc điện thoại cũ giá 150 tệ và tháo lấy chip. Đổ chất tẩy, nước nóng, tiếp theo là dung dịch điều chỉnh độ pH và nhúng dây kẽm vào...", Dalei vừa làm vừa thuyết minh "thí nghiệm kỳ diệu" trong video đăng trên mạng xã hội. Ba giờ sau, anh lấy được mẩu vàng nhỏ nặng nửa gam.
Các video ngắn về luyện vàng từ phế liệu điện tử đang gây sốt ở Trung Quốc. Các khóa hướng dẫn phương pháp và bộ công cụ được chào bán rộng rãi trên trang thương mại điện tử với giá vài trăm tệ. Người Trung Quốc gọi đây là làn sóng khai thác vàng tại nhà.
Năm ngoái, một người bạn kể cho Dalei nghe về hai anh em ở Cáp Nhĩ Tân, tỉnh Hắc Long Giang có một xưởng nhỏ cùng với một cặp vợ chồng kinh doanh đồ tái chế và kiếm được tới 400.000 tệ (1,35 tỷ đồng) mỗi năm.
Ảnh chụp màn hình các video luyện vàng từ rác điện tử. Ảnh: Bilibili @TecTec
Các video của Dalei về quá trình khai thác vàng hút được một lượng người xem khổng lồ. Anh đăng nhiều video hơn và có cả những clip bán vàng tinh chế để chứng minh sự thành công.
Hầu hết thiết bị điện tử đều chứa kim loại quý có độ tinh khiết cao như vàng, bạc, bạch kim và paladi (vàng trắng). Năm 2014, Xu Zhenming, giáo sư tại khoa Khoa học và Kỹ thuật môi trường của Đại học Giao thông Thượng Hải thử nghiệm tinh chế một tấn linh kiện máy tính cũ, thu được một kg bạc, 150 g đồng và gần hai kg kim loại quý hiếm khác. Ông cũng tính toán, một tấn điện thoại cũ sẽ thu được 400 g vàng, 2.300 g bạc và 172 g đồng.
Rác thải điện tử ở Quý Dương, tỉnh Quý Châu, 2016. Ảnh: Chen Wen/VCG
Nghề mua bán kim loại phế liệu đã xuất hiện ở thị trấn Guiyu, tỉnh Quảng Đông từ đầu thế kỷ 20. Đến những năm 1980, Guiyu phát triển ngành tái chế rác thải điện tử, biến nó thành ngành công nghiệp chủ chốt và trở thành thủ phủ xử lý rác thải điện tử của Trung Quốc.
Năm 2010, người dân Guiyu đã tái chế 2,2 triệu tấn rác thải điện tử trị giá 5 tỷ tệ. Vào thời kỳ đỉnh cao, có hơn 100.000 người, gồm cả các xưởng gia đình, làm nghề này. Một xưởng gia đình có thể kiếm được một triệu tệ mỗi năm.
Bắt đầu với việc thu mua, từng bước của chuỗi trong ngành này đã được thiết lập rõ ràng: Các bộ phận bằng nhựa kém giá trị hơn được bán cho các nhà máy nhựa, các bảng mạch có giá trị hơn được tháo dỡ để lấy các bộ phận. Chip, tụ điện và đi-ốt có thể tái sử dụng, được bán cho các nhà phân phối linh kiện điện tử tân trang.
Phần còn lại của bảng mạch sau đó được tinh chế để lấy kim loại quý. Đồng, thiếc và các kim loại khác được nấu chảy bằng mỏ hàn điện, vàng được tách ra bằng axit mạnh trong quy trình gọi là "rửa vàng".
Rửa vàng và các cách xử lý rác thải điện tử dễ dẫn đến ô nhiễm môi trường trầm trọng. Ví dụ, ở Guiyu, hầu hết các xưởng gia đình được sử dụng để tinh chế vàng thông qua các phương pháp thô sơ như đốt hoặc sử dụng axit. Sau đó, họ sẽ thải chất thải độc hại ra môi trường xung quanh, khiến lượng kim loại nặng dư thừa tích tụ trong nước và đất địa phương.
Nhiều người dân địa phương sau làm giàu đã chuyển đi nơi khác. Hiện nay, chính quyền địa phương đã ban hành nỗ lực toàn diện khắc phục ô nhiễm và tìm kiếm các lựa chọn khác để hiện đại hóa công nghiệp.
Từ năm 2005, nhóm của giáo sư Xu Zhenming tìm kiếm các giải pháp thay thế hiệu quả hơn, sạch hơn, phát triển thiết bị tách kim loại bằng cách nghiền liên tục các bảng mạch. Nhưng Xu thừa nhận việc thực hiện phương pháp này trong các xưởng là thách thức lớn nhất đối với công nghệ tái chế chất thải điện tử. "Chúng tôi cần công nghệ này, nhưng rất ít người có thể triển khai một cách hiệu quả. Tiềm năng kinh tế của nó vẫn là dấu hỏi", Xu nói.
Tháng 1/2011, Trung Quốc thực hiện "quy định về quản lý thu hồi và xử lý chất thải điện và sản phẩm điện tử", cấm tất cả hoạt động nhập khẩu chất thải rắn. Thị trấn Guiyu cũng cấm buôn bán rác thải điện tử.
Dalei cũng đề cập đến việc các vlogger thường bỏ qua cách họ xả phế phẩm sau khi luyện vàng. "Mặc dù số lượng rất ít, nhưng việc tinh chế vàng tại nhà về mặt kỹ thuật là bất hợp pháp do các vấn đề ô nhiễm", Dalei nói. Trong các video của mình, Dalei cho biết chất thải được đưa đến khu xử lý tập trung của chính quyền địa phương. Thông thường, người tái chế phải đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường và tiến hành tinh chế tại một địa điểm được chỉ định.
Chẳng hạn, hai anh em ở Cáp Nhĩ Tân có liên kết với một nhà máy được cấp phép, cho phép họ tiếp cận các cơ sở xử lý chất thải được chỉ định hợp pháp.
Tỷ suất lợi nhuận của việc rửa vàng tương đối thấp, xét đến các vấn đề kỹ thuật và pháp lý liên quan. Lấy nửa gram vàng mà Dalei khai thác được, giá trị thị trường là 190 tệ, anh lãi 40 tệ. Khoản này không gồm nhân công, chi phí thuốc thử và dụng cụ. "Kỹ thuật này đơn giản, nhưng chỉ thế thôi là chưa đủ. Điều quan trọng nhất là thu được rác thải điện tử rẻ", Dalei nói.
Hiện nay, rửa vàng đã trở nên phổ biến. Bán thuốc và các công cụ cần thiết cho việc này thực ra mang nhiều lợi nhuận hơn so với việc tinh chế vàng. Một chuyên gia kỹ thuật hóa học cho biết, bộ công cụ tinh chế vàng được bán trực tuyến với giá 600 tệ, trong khi chi phí sản xuất thực tế chưa đến 100 tệ.
Nhật Minh (Theo Sixthtone)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét