Bà Rịa - Vũng TàuPhạm Thanh Sơn có niềm đam mê bầu trời đêm nên dành hai năm để thu thập linh kiện, xây đài thiên văn rộng 20 m2 trên gác mái nhà mình.
Vì được xây trên phòng áp mái nên mọi thông số kỹ thuật đều phải tính toán chuẩn xác. Bước đầu, Sơn, 30 tuổi, liệt kê thiết bị máy móc cần lắp đặt với đầy đủ thông số kỹ thuật, kích thước, cân nặng, sau đó phác thảo bản thiết kế.
Bước này khó khăn và quan trọng nhất vì chưa có một đài thiên văn nào sử dụng mái vòm xoay trắng tại Việt Nam. Sơn và đội thi công đã phải mất ba tháng để đưa ra phương án tối ưu cho việc xây dựng.
Một bộ ống kính thiên văn trong rất nhiều thiết bị được Phạm Thanh Sơn sắm sửa để khám phá vũ trụ. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Thi công xong phần thô, hàng loạt phụ kiện chuyên dụng được nhập về từ Anh, Mỹ, Canada, Australia. Thiên văn là bộ môn đòi hỏi tính chính xác cao, các thiết bị đòi hỏi được vận hành chuẩn đến 0,1 mm, bởi vậy việc lắp đặt từng linh kiện nhỏ như trụ kính, ống kính, mái vòm, hệ thống tự động, máy tính, thiết bị kết nối điều khiển từ xa, cảm biến nhiệt độ... đều rất cẩn trọng mà tốn nhiều thời gian.
"Việc vận hành đài thiên văn cũng rất phức tạp vì cần sự đồng bộ của nhiều thiết bị", Sơn nói và cho biết thêm kiến thức vận hành anh trau dồi từ trước và đến giờ vẫn phải học hỏi thêm.
Khi đài thiên văn được đưa vào hoạt động đầu năm 2021, Sơn phải học thêm kiến thức về điện tử và lập trình để tự chế những món đồ giúp cho đài hoạt động ổn định. Quá trình này mất gần một năm.
Như thế chưa phải là xong. Phạm Thanh Sơn còn phải tham gia các diễn đàn thiên văn quốc tế và nghiền ngẫm hàng nghìn trang tài liệu để học cách làm chủ thiết bị, phương pháp chụp các tinh vân, cụm sao, thiên hà... cho đúng và đẹp.
Bởi có độ chính xác gần như tuyệt đối nên những món "đồ chơi" thiên văn học rất đắt đỏ. Mỗi thiết bị riêng lẻ có giá từ vài chục đến vài trăm triệu đồng. Riêng phần mái vòm được đặt mua trực tiếp từ Canada hết 130 triệu đồng.
Phần mái vòm của đài thiên văn nghiệp dư trên căn gác mái của gia đình Phạm Thanh Sơn ở Vũng Tàu. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Sơn cho hay, anh đam mê vật lý từ nhỏ, đặc biệt rất hứng thú với việc sử dụng công nghệ và ánh sáng để tạo ra những sản phẩm mắt thường khó thấy. Năm lớp 7, Sơn tự chế tạo một thấu kính khúc xạ từ ống nước và những cặp kính. Cũng từ đó, anh bắt đầu tìm hiểu sâu về thiên văn, các vì sao và vũ trụ...
"Càng tìm hiểu tôi càng bị cuốn vào những tinh vân, những thiên hà cách chúng ta cả nghìn năm ánh sáng, hay đơn giản là một đám bụi khí nhưng có thể làm nên một tác phẩm nghệ thuật", chàng nhân viên văn phòng chia sẻ.
Sau khi tốt nghiệp cấp 3, khác với bạn bè cùng trang lứa, mục tiêu của Sơn là được sở hữu chiếc kính thiên văn chính hiệu. Sau khi đi làm, tiết kiệm được số tiền kha khá, anh thay đổi mục tiêu là xây một đài thiên văn cho riêng mình, nhằm thỏa mãn đam mê.
"Lúc đầu tôi chỉ định xây đơn giản, có chỗ để cái kính là được", Sơn nói. Tuy nhiên trong quá trình tìm tòi, anh nhận ra bộ môn thiên văn tại Việt Nam chưa được chú trọng, nhiều bạn trẻ yêu thích nhưng không có điều kiện và cơ hội tiếp cận nên đam mê dần tắt. Bởi vậy Sơn quyết định dù chỉ là nghiệp dư cũng cần trang bị đầy đủ thiết bị.
Khi bày tỏ ý định xây đài thiên văn với bạn bè, có người ủng hộ, có người chê "phí tiền". Nhiều người còn cho rằng thú chơi này quá tốn kém và hại sức khỏe do thức đêm nhiều.
Thiên hà Ngọc Phu, cách trái đất khoảng 10,5 triệu năm ánh sáng được Sơn chụp vào tháng 2/2021. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Ý kiến đó không hề sai. Sơn cho biết, để có được một bức ảnh thiên văn hoàn chỉnh, nhiều đêm thức trắng là chuyện thường. Như khi chụp Tinh vân Lạp Hộ, Sơn mất 30 đêm với tổng thời gian phơi sáng là 26 giờ để thu ảnh. Tinh vân Lạp Hộ nằm cách Trái Đất 1.600 năm ánh sáng với bề rộng 33 năm ánh sáng. "Điều tiên quyết với người chơi thiên văn là phải kiên trì", Sơn nói.
Ngoài tính thẩm mỹ được đặt lên hàng đầu, ảnh thiên văn còn phải dựa trên những nguyên tắc khoa học và tiêu chuẩn chung là các thuật toán được thế giới công nhận, mà không dùng phần mềm tô vẽ thêm. Ngoài ra, hướng ống kính về phía đối tượng nào, câu trả lời cần lượng kiến thức nhất định về bầu trời.
Điều kiện lý tưởng để chụp ảnh thiên văn là trời hoàn toàn không có mây và trăng không quá sáng, trong khi phần lớn thời gian trong năm, thời tiết Việt Nam không ủng hộ. Bởi vậy đài thiên văn của Sơn chỉ sử dụng được 20-30 ngày trong năm, thường vào tháng 2 hoặc tháng 3.
Sau khi đi vào hoạt động, nhiều bạn nhỏ ở Vũng Tàu đã đến tham quan "đài thiên văn trên căn gác mái" nhưng hiện số lượng vẫn ít ỏi bởi quy mô đài chỉ chứa tối đa 5 người.
Tương lai chàng nhân viên văn phòng muốn xây một đài thiên văn lớn hơn, ở nơi ít ô nhiễm ánh sáng hơn. "Thiên văn học là lĩnh vực con người chưa tìm hiểu hết. Tôi mong muốn sau này người Việt Nam sẽ tìm ra và đặt tên cho một vật thể nào đó ngoài vũ trụ", Sơn nói.
Hải Hiền
0 nhận xét:
Đăng nhận xét